Akü nedir? Bakýmý nasýl yapýlýr.
Kimyasal
anlamda enerji depolayan ve gerektiðinde bu kimyasal enerjiyi elektrik
enerjisine çeviren cihazlara Akü denir. Aküler yapý olarak birbirine benzerlik göstermelerinin yaný sýra bir grup elektro kimyasal hücreden oluþmaktadýrlar. Bu hücrelerin her birinde bir pozitif, bir negatif elektrot ve bir ayýraç mevcuttur.
Akü Deþarj edilirken iki elektrotun içinde bulunan farklý materyaller arasýnda elektro kimyasal bir deðiþim meydana gelir. Çok basit anlamda, negatif elektrottaki madde oksijenle tepkimeye girerek elektronlarýný serbest býrakýr, yani daha negatif bir konuma gelir. (Anot reaksiyonu). Ayný zamanda pozitif elektrottaki madde azalýr ve elektrot daha da pozitifleþir (Katot reaksiyonu) Elektronlar pozitif ve negatif kutuplarý birleþtiren bir dýþ devre aracýlýðýyla elektrotlar arasýnda dolaþýr. Elektronlar pozitif ve negatif elektrotlar arasýnda hareket ederken farlar, marþ motoru gibi bir dýþ devreyi de faaliyete geçirir. Enerjiyi depolamak için farklý materyaller kullanýlabilir ve aküler genellikle o akünün yapýsýnda aktif olarak kullanýlan nikel/kadmiyum � nikel/demir � lityum/demir gibi materyalle tanýmlanýrlar. Diðer akülerse elektrotlarda bulunan diðer týp materyallerle ve kullanýlan elektrolit tipine göre adlandýrýlýrlar. En yaygýn olanlarý kurþun asit aküleridir.Kullanýlan aktif materyal, hücrelerin voltajýný belirler ve hücrelerin sayýsý da akünün toplam voltajýný belirler. Bir kurþun asit akünün 2 V. civarýnda nominal voltajý vardýr. Bir çok araba aküsü bu tip 6 hücreden oluþmaktadýr. Bu yüzden 12 V. lik bir voltaja sahiptirler. Geleneksel açýk aküler elektrolit ile doldurulabilir.Bakým gerektirmeyen aküler doldurulamaz Yeniden bileþim aküleri doldurma gerektirmez, çünkü aküde bulunan hidrojen ve oksijen gazlarý birleþerek suya dönüþürler.
Ambalajýnda kullanýma hazýr halde bir akü satýn aldýðýnýzda akünün uzunca bir zamandan beri yattýðýný düþünüp akünüzün amperinin en fazla % 10�uyla þarj etmeniz faydalý olacaktýr. Eðer asidi konmamýþ bir akü satýn almýþsanýz, akü yeni yani sýfýrsa ilk defaya mahsus sadece özgül aðýrlýðý 1.285 olan saf sülfürik asit konur. Plakalarýn üzerini 10-15 mm geçinceye kadar asit doldurulduktan sonra akü en az iki saat dinlendirilir, bu süre akünüzün ömrünü arttýracaktýr. Bu iþlemden sonra bir kaç günde bir akü gözleri açýlarak su (elektrolit) seviyesi kontrol edilmeli seviye düþmüþse sadece saf su ilave edilmelidir. artýk bundan sonra asit konmaz.
Soðuk havalarda akülere neler olduðu konusunda bir çok yanlýþ kaný mevcuttur. Ýnsanlar genellikle aküler düþük ýsýlarda, soðuk havalarda kapasitelerini kaybetmezler diye düþünürler. Ama bu genellikle yanlýþtýr, kaybederler. Hem de enerji saðlama yetenekleri azalýr. Derece düþtükçe aküdeki kimyasal reaksiyon yavaþlar. -10C°' den sonra her derece ýsý düþüþünde kimyasal reaksiyon süresi ikiye katlanýr. Bu yaðýn soðuk havadaki özelliðiyle kýyaslanabilir. Derece düþtükçe yað akýþkanlýðýný gittikçe yitirir. Kimyasal terminolojide kurþun plakalarýn içinde durduðu asit , kurþun plakalara doðru kurþun sülfat olmak için içindeki sülfiri harekete geçirir ve bu hareket tekrarlanýr, iþte belirtilen bu hareket soðuk havalarda oldukça yavaþlar. Soðuk havada rezistans yükseldiðinden, aküden alýnan akýmýn voltajý düþer. Akünün gücü ýsý ile temas halinde olduðu zaman azalýr (aküler fonksiyonlarýný en iyi + 10C° ile +30C° arasýnda gösterirler) Akünün gücünde aþýrý ýsýdan dolayý meydana gelen azalma, aküyü soðuk havada kullanmadan anlaþýlmaz. Bunun sebebi akünün yüksek ýsýda kullanýldýðýnda ortaya çýkan aþýnmadýr. SORUN, kimyasal reaksiyonun yüksek derecelerde daha hýzlanmasýdýr. Akü daha çabuk enerji üretir, bu da elektrotlardaki aþýnmanýn artmasý demektir. Buna ilaveten gaz oraný yükselir. Su buharlaþýr ve aþýnmayý daha da hýzlandýran asit daha çok yoðunlaþýr. Isý sorunu, sadece aracýn sýcak iklimde kullanýlmasýnda ortaya çýkmaz. Eðer akü bir ýsý kaynaðýnýn yanýna veya sýcak bir bölüme konulursa akünün ömrü belirgin bir þekilde kýsalýr. Bu sebepten ötürü, akü sýcak bir ortamda kullanýlacaðý zaman ýsýdan korumak için levhalar kullanýlýr.Bir kurþun asit aküsü dýþardan bir güç kaynaðýyla þarj edildiðinde deþarj süresi oluþtuðu gibi, elektrotlar zýt yöne giderler. Bunun oluþmasý için dýþ güç kaynaðýnýn aküden daha çok enerji üretmesi gerekmektedir. Her kurþun asit ünitesi takriben 2V üretir. Bu da þarjýn amacýna göre 10V' luk bir araba aküsü için her üniteye 2.2-2.4 V ya da toplam 13.2-14.4 V verilmesi anlamýna gelir. Bir marþ aküsü genellikle aracýn kendi jeneratörü tarafýnda þarj edilir. Fakat hepimizin de bildiði gibi akü herhangi bir nedenle boþalmýþ olabilir. Yani bir akünün doldurma cihazýna ihtiyaç duyduðu an gelmiþtir.Aküyü þarj etmek için güvenilir bir þarj cihazý gereklidir ve bu cihaz mutlaka voltaj regülatorü olmalýdýr. Bizim genelde uyguladýðýmýzýn tersine þarj süreci oldukça karmaþýktýr. Bununla birlikte biz sadece aküyü þarj ederken çýkabilecek pratik sorunlarla ilgileniyoruz. Güvenlik açýsýndan kimse piyasada bulunan basit destekleme þarj cihazlarýný kullanmamaktadýr.
Aþýrý yükleme akünün belirtilen noktanýn üzerinde þarj edilmesi ile ortaya çýkan yaygýn bir hatadýr. Geleneksel akülerde aþýrý yükleme hidrojen ve oksijenin birikmesine ve uçup gitmesine sebep olur. Bu gazlar patlayýcý oksi-hidrojen karýþýmý halini alýrlar. Bu yüzden bu iþlem daima iyi havalandýrýlmýþ yerlerde yapýlmalýdýr. Aküde gaz oluþurken, dereceyi düþüren ve yoðunluðu arttýran elektrolitten su buharlaþýr. Açýkta kalan elektrotlar hasar vermeye meyillidir. Aþýrý yüklemede meydana gelen su kaybýný tamamlamak için akülere arýtýlmýþ su konulur. Aþýrý yüklemeden meydana gelen bu etki genellikle gözle görülmez ve akünün ömrünün kýsalmasý ile sonuçlanýr.