DEPREM NEDÝR?

Yer kabuðunun derin katmanlarýnýn kýrýlýp yer deðiþtirmesi ya da yanardaðlarýn püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluþan sarsýntýlardýr. Depremlerin büyüklüklerine göre yer yüzeyinde verdiði hasar çok yüksek oranda can ve mal kaybýna yol açmakta, sosyal hayatý ve ülkenin ekonomik durumunu felç etmektedir. Depremin olacaðýný önceden tespit eden cihazlar veya yöntemler henüz bulunamamýþtýr. Bu nedenle, depremle içi içe yaþayan ülkeler depremin yaratacaðý olumsuz etkilere karþý hazýrlýklý olmak zorundadýr. Ülkemiz topraklarýnýn %92'sinin deprem riski taþýdýðý, nüfusumuzun da %95'inin bu bölgeler üzerinde yaþadýðý bilinmektedir. Bu da bize, ülkemizde bu konu ile ilgili hazýrlýk çalýþmalarýnýn sürekli ve etkili olarak yapýlmasý gerektiðini ifade etmektedir.

DEPREM ÖNCESÝNDE ALINACAK ÖNLEMLER

• Yerleþim bölgeleri titizlikle belirlenmelidir.  Kaygan ve ovalýk bölgeler iskana açýlmamalý, Gevþek topraða sahip meyilli yerlere ev yapmamalýdýr.

• Yapýnýn genel ve deprem güvenliðine dikkat edilmelidir. Yapý Tekniðine ve Ýnþaat Yönetmeliðine uygun, saðlam olarak yapýlmalýdýr.

• Tüm bireylere, “Deprem, Alýnacak Önlemler ve Ýlk Yardým” konularýnda gerekli olan bilgiler verilmeli, beceriler kazandýrýlmalýdýr.

• Ýmar planýnda konuta ayrýlmýþ yerler dýþýndaki yerlere, dik yarlarýn yakýnýna, dik boðaz ve vadilerin içine, çok kar yaðan ve çýð gelen yamaçlara ev ve bina yapýlmamalýdýr.

• Mevcut binalarýn dayanýklýlýklýðý arttýrmalýdýr.
• Sigorta sistemine dahil olunmalýdýr.
• Ev satýn alýrken yukarýda belirtilen konular göz önünde bulundurulmalýdýr.
• Sorumluluk taþýyan her birey; aþaðýdaki konularda bilgi ve beceri sahibi olmalýdýr:

  • Ülkemizde her an deprem olabilir. Her birey “Depremle Yaþamayý Öðrenmek” zorundadýr. Bu nedenle “Deprem Öncesinde, Sýrasýnda ve Sonrasýnda Alýnmasý Gereken Önlemler” konusunda bilgi ve beceri sahibi olunmalý, gerekli tedbirler alýnmalýdýr. Olaylar karþýsýnda bilinçli ve soðukkanlý davranýldýðý taktirde olumsuzluklar en az zararla atlatýlacaktýr.

  • Evlerde, okullarda ve iþyerlerinde, içinde bulunanlarýn güvenliðinin saðlanabilmesi ve kargaþalýklarýn önlenebilmesi için “Deprem Güvenlik Planý”, “Tahliye Planý” ve “Deprem Sonrasý Buluþma Planý” yapýlmalýdýr. Planlar gereði, bilinmesi gereken bilgiler ve alýnmasý gereken önlemler saðlanmalýdýr.

  • Bulunulan ortamda deprem olmasý halinde: nerelere, ne þekilde sýðýnýlacaðý, ne þekilde hareket edileceði, nereye, ne þekilde tutunulacaðý bilinmelidir.

  • Evlerde, okullarda ve iþyerlerinde deðiþik büyüklükteki depremlere karþý senaryolar hazýrlanmalý, zaman zaman tatbikatlar yapýlarak hazýrlýklý olunmalýdýr.

  • Yangýn, gaz kaçaklarý, su ve kanalizasyon borusu patlamalarýna karþý gerekli tedbirler alýnmalýdýr.

  • Yataklar; sabitlenmemiþ devrilebilecek elbise dolabý, raf vb. eþyalar ile pencerelerden uzakta yerleþtirilmeli, gece yatarken oda kapýlarý açýk býrakýlmalý, kapý arkasýna yatak, yorgan, halý vb. malzemeler konulmamalý, cam kýrýlmalarýnýn vereceði hasardan korunmak için perdeler kapalý tutulmalýdýr.

  • Ýlk yardým kurslarýna katýlýmlarý saðlanmalý, gerekli bilgi ve beceriler kazanýlmalýdýr.

  • Ev, okul ve iþyerlerindeki elektrik, gaz, su þebekelerinin gerektiðinde kapatýlabilmesi için ana þalter ve vanalarýn yerleri ve nasýl kapatýlacaðý öðrenilmelidir.

  • Yangýn söndürme cihazlarýnýn nasýl kullanýlacaðý öðrenilmeli, evlerde de bu cihazlarýn bulundurulmasý saðlanmalýdýr.
     
  • Hiçbir yerden yardým alýnmaksýzýn 72 saat (Üç gün) veya daha uzun bir süre boyunca, evlerde, yurtlarda, iþyerlerinde ve arabalarda hayatta kalma mücadelesini vermeye hazýrlýklý olunmalýdýr. Gerekli olan malzemeler depolanmalýdýr.
     
  • Deprem sýrasýnda denizde meydana gelebilecek dalgalar, özellikle deniz kenarýnda yaþayanlar için tehlike yaratabilir. Gerekli önlemler alýnmalýdýr.
     
  • Mahalle haritasý edinilmelidir.
     
  • Yerleþim birimlerine en yakýn hastane, eczane, itfaiye, polis noktasý, ambulans yükleme noktalarý önceden öðrenilmelidir.
     
  • Acil durum yetkililerine (Sivil Savunma, Ýtfaiye, Kurtarma Ekipleri, Asker, Polis… ) güvenilmeli, çocuklara bu kuruluþlarýn önemi, telefon numaralarý ve telefonla nasýl arayacaklarý öðretilmelidir.
     
  • Aktif bir sivil savunma teþkilatý oluþturabilmek için görevlilere baþvurulmalýdýr. Bu amaçla kurulmuþ gönüllü kuruluþlar teþvik edilmelidir.
  • Ailede bulunan yaþlý, hasta ve özürlü kiþilere nasýl yardým edileceði planlanmalýdýr.
  • Resmi ve özel büyük kuruluþlarda “Acil Kurtarma Ekipleri” oluþturulup eðitilmeli ve gerçek senaryolara göre tatbikatlar yapýlmalýdýr.
  • Her sokak, site ya da apartman sakinleri deprem öncesinde içerisinde jeneratör, beton kýrma, demir kesme, kaynak, kriko gibi alet ve makinelerin bulunduðu kulübeleri açýk alanlara inþa ettirmeli, aletlerin periyodik kontrollerini yapmalý ve çalýþýr durumda tutmalýdýr. Ayrýca önceden yeraltý içme suyu deposu da inþa ettirilmelidir.
  • Bina ve çevresine ait yönlendirici ve bilgi veren krokiler yerleþtirilmelidir.
  • Deprem bölgeleri için ayrýntýlý veri tabanlarý (Bina sayýsý, nüfus, jeoloji, jeomorfoloji, yol, þehir, nüfus haritalarý vb.) oluþturulmalýdýr.
  • Her birey için, acil durumlarda ihtiyaç duyabileceði malzemelerin bulunduðu KÝÞÝSEL ACÝL DURUM ÇANTASI hazýrlanmalý, kolayca ulaþýlabilecek yakýn bir yerde her an hazýr bir þekilde bulundurulmalýdýr.

DEPREM ÇANTASI HAZIRLAYALIM

DEPREM ÇANTASI NEDÝR?

Depremden sonra ki 72 saat içerisinde, aile fertlerinin ihtiyaçlarýný karþýlayacaklarý malzemelerini koyduklarý çantadýr. Yani Depremden sonra 72 saat boyunca bazý yardýmlarý alamayacaðýnýzý hesap etmeniz gerekmektedir. Bu nedenle bu çantanýn muhakkak her evde hazýr bulundurulmasý zorunludur.

AÝLE KÝMLÝK BÝLGÝLERÝ
Aile bireylerinin isimleri, Kurum, Emekli, Sosyal Sigorta Numaralarý, Aile Bireylerinin Okul Ve Mesleki Bilgileri, Önemli Saðlýk Bilgileri (Bir kaðýda yazýlmalý ve kapaklý bir naylon poþete konulmalýdýr)

KIYMETLÝ EVRAK ÇANTASI
Ziynet eþyalarý, Bono, tahvil vb, Banka hesap numaralarý. (Bir kaðýda yazýlmalý ve kapaklý bir naylon poþete konulmalýdýr)

DÝÐER ÝHTÝYAÇ LÝSTESÝ
Pilli radyo ve yedek pilleri, El feneri ve yedek pilleri, ilkyardým çantasý, kitapçýðý ve özel ilaçlar, yiyecek, Þiþe suyu, Mendil, Tuvalet kaðýdý, Telefon kartý ve jetonu, Bozukluk para, Battaniye, Eldiven, giyecek, ayakkabý, düdük...

UNUTULMAMASI GEREKENLER
Çantaya konulacak yiyecek ve içecekler belirli zaman aralýklarý ile yenilenerek saklanmalýdýr. Çanta dýþ etkilerden etkilenmeyecek ve kolay ulaþýlabilecek þekilde muhafaza edilmelidir. Çantanýn bulunacaðý yer hakkýnda aile bireylerine bilgi verilmedir.

DEPREM SIRASINDA NELER YAPMALIYIZ ?

Bina içinde:

• Sakin olunmalýdýr .
• Depremin baþladýðý ve sarsýntýlarýn hafif olduðu dönemde, deprem öncesinde belirlenen önlemler hatýrlanmalýdýr.
• Bina içinde çýkýþ yakýndaysa, deprem anýnda 10-15 saniye içinde bulunulan yerden açýk güvenli bir alana derhal çýkýlabiliyorsa, kaçýlmalýdýr.
• Çýkýþ yakýn deðilse, açýk güvenli bir alana derhal kaçýlamýyorsa, bulunulan mekânda; kesinlikle KOÞULMAMALI... mümkünse Acil Durum Çantasý alýnarak daha önceden belirlenmiþ olan güvenli ve hayat üçgeni oluþturulabilecek bir yere (saðlam bir masa, sýra, dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, çekyat, içi dolu sandýk, para kasasý, kalorifer petekleri, döküm küvet, mutfak tüpü, fýrýn, çamaþýr-bulaþýk makinelerinin vb. YANINA) yakýnda bulunan yastýk, kitap... vb. malzeme ile baþ korunarak ya da baþ iki el arasýna alýnarak cenin pozisyonunda UZANILMALIDIR. Bir yere de tutunmaya çalýþýlmalýdýr.

Genel ve deprem güvenliði olan saðlam binalarda; bilhassa küçük hacimli odalarda iki duvarýn birleþtiði köþelere, kolon-kiriþ altlarýna, kapý eþiklerine ya da masa sýra vb. altlarýna cenin pozisyonunda uzanýlmalýdýr.

• Derin derin nefes alýnarak sakinleþmeye çalýþýlmalýdýr.
• Yer sarsýntýsý durana kadar SAKLANILAN YERDEN ÇIKILMAMALIDIR. (En az 60 saniye )
• Sabitlenmemiþ ve devrilebilecek eþyalardan uzak durulmalýdýr
• Merdivenlerden, balkonlardan, asansörlerden ve sütunsuz geniþ sahanlý yerlerden uzaklaþýlmalýdýr.
• Ev içinde güvenli bir yere saklanýlamýyorsa, pencerelere sýrt dönük ve yukarýda sayýlan sabitlenmemiþ, devrilebilecek eþyalardan uzakta sýrtý onlara dönük olmak suretiyle, yere diz çömülmeli, yakýnda varsa-yastýk, battaniye, elbise, kitap ve bunun gibi, dirseklerle yüz korunarak, eller boynun arkasýnda birleþtirilmeli baþ ve boyun korunmaya çalýþýlmalýdýr.
• Gazla ve elektrikle çalýþan aletler (soba, ocak, fýrýn vb.) açýksa, kapatýlmalýdýr. Kapatýlamýyorsa, bu aletlere yakýn olan kiþilere, kapatmaya çalýþmalarý, fiþleri prizden çekmeleri söylenmelidir. Mümkünse ana musluk kapatýlmalý, ana sigorta gevþetilmelidir.
• Uykuda iken depremin olmasý halinde; derhal yataðýn yanýna uzanýlmalýdýr. Yataktan kalkmak mümkün olmazsa, þiltenin altýna girilmelidir.
• Tekerlekli sandalyede oturanlar, tehlike anýnda tekerleklerini kilitleyip, baþ ve boyunlarýný varsa, yakýndaki yastýk, minder, kitap vb. ile, yoksa elleri ile korumaya çalýþmalýdýr.
• Çýplak ayakla dolaþýlmamalýdýr. Yerdeki cam kýrýklarý vb. ayaklarý yaralayabilir.
• Mümkünse tüm çýkýþ kapýlarý ve çok katlý binalarda yangýn merdivenlerinin kapýsý açýk tutulmalýdýr.
• Bulunulan mekânlar terk edilirken baþ, bir çanta, kitap, minder, yastýk vb. ile korunmalýdýr.
• Asansörler kesinlikle kullanýlmamalýdýr. Asansörde iken deprem olmasý halinde, kat çýkýþ düðmesine basýlarak katta durdurulmalý ve asansör hemen terk edilmelidir.

Açýk Alanda:

• Dýþarýda bulunuluyorsa, dýþarýda kalýnmalýdýr. Ancak binalardan, duvar diplerinden, pencerelerden, baca yakýnlarýndan, kiremitlerden, bahçe duvarlarýndan, reklâm panolarýndan, balkon altlarýndan, uçurum kenarlarýndan, köprülerin üstlerinden ve altlarýndan, elektrik direklerinden ve tellerinden, çocuk bahçesinde kaydýrak, tahterevalli, salýncak gibi oyun araçlarýndan uzak durulmalý ve güvenli bir açýk alana doðru gitmeye çalýþýlmalýdýr. Sarsýntý sona erinceye kadar orada kalýnmalýdýr. Etraftan gelebilecek tehlikelere ve binalardan düþebilecek yýkýntý parçalarýna karþý hazýrlýklý olunmalý ve tedbir alýnmalýdýr.
• Toprak kaymasý olabilecek, taþ ve kaya düþebilecek dik kayalarýn yakýnýndan ve yamaç altlarýndan uzaklaþýlmalýdýr.
• Deniz kýyýsýndan uzaklaþýlmalýdýr. Yüksek yerlere doðru zaman kaybedilmeden kaçýlmalýdýr.
• Toprak altýndaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarýndan gelebilecek tehlikelere ve yangýnlara karþý hazýrlýklý ve dikkatli olunmalýdýr.

Araç Kullanýrken Depremin Olmasý Halinde :

• Araç karayolunda seyir halinde ise; yolu kapatmadan saða yanaþýlýp durulmalýdýr. Kontak kapatýlýp motor durdurulmalýdýr. Kontak anahtarý yerinde býrakýlýp, pencereler kapatýlmalý, araç içinde beklenmelidir. Ancak sarsýntý durduktan sonra açýk alanlara gidilmelidir.
• Araç meskun mahallerde ise ya da güvenli bir yerde deðilse; araç durdurulmalý, kontak anahtarý üzerinde býrakýlmalý, dikkatli bir þekilde hareket edilmeli ve kapýlarý kapatýlarak, derhal terk edilmeli, açýk alanlara gidilmelidir.
• Araç köprülerden, alt ve üst geçitlerden, binalardan, elektrik direklerinden, enerji hatlarýndan, tünel giriþ ve çýkýþlarýndan, otoyol kenarlarýndaki aydýnlatma direklerinden, ses yalýtým duvarlarýndan, büyük kamyon ve tankerlerden, deniz kenarlarýndan uzak durdurulmalýdýr.
• Sarsýntý sona erdiðinde de tedbirli olunmalýdýr. Depremin zarar vermiþ olduðu yollarda büyük yarýklar, çökmeler ve heyelanlar olabilir. Köprüler, viyadükler çökebilir. Depremin zarar verdiði yerlerden geçilmemelidir.

DEPREMDEN SONRA ALINACAK ÖNLEMLER

Büyük bir depremden sonra hafif þiddette de olsa, artçý depremler olacaktýr. Artçý depremler ek zararlar meydana getirebilir ve zarar görmüþ yapýlarýn tamamen yýkýlmalarýna neden olabilir.

• Depremin ardýndan kesinlikle panik olmamaya çalýþýlmalýdýr. Sarsýntý geçtikten sonra bir iki dakika durarak sakinleþmeye çalýþýlmalýdýr.

• Ýçinde bulunulan yapý (Ev, iþyeri...) yýkýlmamýþsa, bulunulan mekanda tehlikeli bir durum olup olmadýðý kontrol edilmelidir.

• Düþme tehlikesi olan kýrýk camlara ve yere düþmüþ cam parçalarýna dikkat edilmelidir.

• Yerinden oynayan çýkýþ yolu üzerindeki eþyalar kenara kaldýrýlmalýdýr.

• Ortalýða dökülmüþ kimyasal maddeler ile yanýcý, parlayýcý, patlayýcý özelliði olan maddelere karþý gerekli tedbirler alýnmalýdýr.

• Tüp, elektrik, su ve varsa doðalgaz kontrol edilmelidir.

• En kýsa sürede yangýn kontrolü yapýlmalýdýr.

• Yanan sobalar varsa söndürülmelidir.

• Çevredekilerin yaralanýp yaralanmadýðý kontrol edilmeli, ihtiyacý olanlara hýzlý ve dikkatli bir þekilde ilk yardým uygulanmalýdýr. Özel yardýma ihtiyacý olabilecek özürlü, yaþlý, bebeklere... öncelikle yardým edilmelidir.

• Buzdolabýnýn içi boþaltýlmalýdýr.

• Bulunulan mekanda tehlikeli bir durum olup olmadýðý kontrol edildikten ve gerekli emniyet tedbirleri alýndýktan sonra, uygun bir þekilde giyinmeli, evde görülebilecek bir yere durumu bildiren bir not býrakýlmalý, önceden hazýrlanmýþ olan ÞAHSÝ ACÝL DURUM ÇANTASI ile acil durumlarda ihtiyaç duyulacak malzemeler; alýnarak, bulunulan yer önceden belirlenen yoldan kontrollü, hýzlý, dikkatli ancak sakin bir þekilde terk edilmeli ve buluþma noktasýna gidilmelidir.

• Kurulan kriz merkezlerine gidilmeli ve bulunulan durum belirtilmelidir.

• Bina zarar görmemiþ ise, içeri girmek için en az bir saat beklenmeli, ilgililerin görüþü ve duyurusu doðrultusunda hareket edilmeli ve onlarýn izni alýnmadýkça içeri girilmemelidir.

• Ailenin güvenliði saðlandýktan sonra, kurtarma ve ilk yardým konusunda yeterli, bilgi ve beceriye sahip, saðlýkça problemi olmayan birkaç kiþi bir araya gelerek birlikte etraftaki evleri dolaþmalý, yýkýlan binalarda yardýma ihtiyacý olanlara kurtarma, ilk yardým ve enkaz kaldýrma çalýþmalarýnda yardýmcý olmalýdýr.

• Çok acil durumlar dýþýnda telefon kullanýlmamalýdýr. Mecbur kalýnmadýkça trafiðe çýkýlmamalýdýr.

• Deprem sonrasý trafiðe çýkýlmasý halinde tedbirli olunmalýdýr. Depremin zarar vermiþ olduðu yollarda büyük yarýklar, çökmeler ve heyelanlar olabilir. Köprüler, viyadükler çökebilir. Depremin zarar verdiði yerlerden geçilmemelidir.

• Geliþmeler, önlemler, uyarýlar ve açýklamalar pilli radyodan takip edilmelidir. Sadece uzmanlarýn ve resmi kaynaklarýn (Kandilli Rasathanesi, Afet Ýþleri Genel Müdürlüðü, Valilik, Kaymakamlýk, Emniyet Müdürlüðü vb.) açýklama ve uyarýlarýna uyulmalý, kulaktan kulaða yayýlan þayialara ve söylentilere itibar edilmemelidir. Bu gibi durumlarda hýrsýzlar, yaðmacýlar gibi kötü niyetli insanlar, evler boþalsýn diye yanlýþ deprem alarmý verebilirler. Bunlara karþý güvenlik önlemleri alýnmalýdýr.

• Kurtarma, ilk yardým, sosyal yardým ve diðer hizmetlerin aksamamasý için yardýma gelen görevliler, gerçekten gereksinim duyulmadýkça meþgul edilmemelidir. Panik ve kargaþaya yol açmadan ilgili ve görevlilere yardýmcý olunmalýdýr.

• Deniz kenarý yerleþimlerinde, dev dalgalar (Tsunami) ýn oluþma olasýlýðýna karþý deniz kenarýndan uzaklaþýlmalýdýr.

• Deprem sonrasý çadýrlar, yetkililerin gösterecekleri açýk alanlara, geçiþ yollarýný kapatmadan yangýn tehlikesi de gözetilerek 5-8 er metre ara ile düzgün sýralar halinde kurulmalýdýr.

• Toplu iskân bölgesindeki kurallara ve yöneticilerin talimatlarýna sabýrlý bir þekilde mutlaka uyulmalýdýr. Kargaþa, dedikodu ve huzursuzluða izin verilmemelidir.

• Özellikle deprem sonrasýnda açýlmýþ geçici iskan bölgelerinde halkýn saðlýðý için temizlik ve hijyen kurallarýna uyulmalý ve uymayanlar uyarýlmalýdýr.

• Temizliðinden emin olunamayan sular içilmemelidir.

• Tuvaletler, yerleþim yerleri ve su kaynaklarýndan uzak, sineklere kapalý, koku çýkmayacak ve kolayca temizlenebilecek þekilde yapýlmalýdýr.

• Çöpler aðzý kapalý bidonlarda saklanmalý, sýk olarak yakýlarak ya da gömülerek imha edilmelidir.

• Ürkmüþ evcil hayvanlar sakinleþtirilmeli ve koruma altýna alýnmalýdýr.

• Baþkalarýnýn da ihtiyacý olabileceði düþünülerek lüzumundan fazla yardým malzemesi talebinde bulunulmamalý ve alýnmamalýdýr.

• Artçý depremler ihtimaline karþý tedbirler alýnmalýdýr.

• Aile bireyleri birbirleri ile dayanýþma halinde olmalýdýr. Özellikle çocuklar olayýn etkisinden uzaklaþtýrýlmalý ve onlarla konuþularak moral verilmelidir.

Enkaz Altýnda Mahsur Kalan kiþi;  

• Paniklemeden, sakin olarak durumu deðerlendirmelidir. Kurtarma ekiplerinin en kýsa zamanda yardým için gelecekleri unutmamalýdýr. Enerjisini korumak için, yardým ekiplerinin sesini duyana kadar mümkünse uyumaya çalýþmalýdýr.

• Hareket kabiliyeti sýnýrlanmýþsa, çýkýþ için hayatýný riske atacak tehlikelerden (kopan elektrik telleri, gaz kaçaklarý, cam kýrýklarý... gibi) kaçýnmalýdýr.

• El ve ayaklarýný kullanabiliyorsa su, kalorifer, gaz tesisatýna, zemine ya da tavana sert bir maddeyle vurarak, varlýðýný duyurmaya çalýþmalýdýr.

• Kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya, sesini kullanabiliyorsa onlara seslenmeye çalýþmalýdýr.

• Çalýþan makinelerin gürültülerini duyuyorsa, sabýrla kurtarýlmayý beklemelidir.

• Unutmayýnýz ki; Erzincan depreminde Nurcan hemþire 9 gün, Senirkent sel ve heyelanýnda Gülsüm Nine 2 gün, Dinar'da 9 kiþi 36-48 saat, Adana depreminde Sercan GÜVERCÝN ve Hatice Öðretmen 2 gün sonra, Marmara depreminde pek çok kiþi 3 üncü, 4 üncü günlerde hatta 5 inci günde, son Düzce depreminde Þaziye BULUT 41 saat sonra enkazdan sað olarak çýkartýlabilmiþtir.