A. Yanmanýn Tanýmý: 
Maddenin ýsý ve oksijenle birleþmesi
sonucu oluþan kimyasal bir olaydýr. Yanma olayýnýn
oluþabilmesi için madde, ýsý ve oksijenin (hava) bir arada
olmasý gerekir.
B. Yangýn
Çeþitleri:
A Sýnýfý
Yangýnlar: Katý madde yangýnlarýdýr. Soðutma ve
yanýcý maddenin uzaklaþtýrýlmasý ile söndürülebilir.
B Sýnýfý
Yangýnlar: Yanabilen sývýlar bu sýnýfa girer. Soðutma
(sis halinde su) ve boðma (Karbondioksit, köpük ve kurur
kimyevi toz) ile söndürülebilir.
C Sýnýfý
Yangýnlar: Likit petrol gazý, hava gazý, hidrojen
gibi yanabilen çeþitli gazlarýn yanmasý ile oluþan
yangýnlardýr. Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve halon 1211
kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas
cihazlarýn yangýnlarýný da bu sýnýfa dahil edebiliriz.
D Sýnýfý
Yangýnlar: Yanabilen hafif metallerin ve alaþýmlarýn
(Magnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasýyla meydana
gelen yangýnlardýr. Kuru kimyevi tozlar bu yangýnlarý
söndürmede kullanýlýrlar. Elektrik donanýmlarýnýn yanmasýyla
oluþan yangýnlarý ayrý bir sýnýf içinde deðerlendirmeyip C
sýnýfý yangýnlarýn içerisinde inceleyebiliriz. Elektrik
akýmý kesilerek müdahale edilmeli ve kuru kimyevi toz
kullanýlmalýdýr.
C.Yangýnýn Nedenleri:
1. KORUNMA ÖNLEMLERÝNÝN
ALINMAMASI
Nedenlerin baþýnda yangýna karþý
önlemlerin alýnmamasý gelmektedir. Yangýn elektrik kontaðý,
ýsýtma sistemleri, LPG tüpleri (evlerde kullanýlan tüp
gazlarý) patlayýcý-parlayýcý maddelerin yeterince korunmaya
alýnmamasýndan doðmaktadýr. Özellikle büyük yerleþim
alanlarýnda, konut ve iþ yerlerinde çýkan yangýnlarýn büyük
bir kýsmý elektriðin ve LPG tüplerinin yanlýþ kullanýmýna
dayanmaktadýr. Elektrik enerjisi aksamýnýn teknik koþullara
göre yapýlmamasý da yangýný yaratan diðer bir neden
olmaktadýr. Bununla birlikte kaloriferlerde ve soba ile
ýsýtma yöntemlerinde, bacalarýn temizlenmesi ve
parlayýcý-patlayýcý maddeler için gerekli önlemlerin
alýnmasý halinde yangýn afetinde büyük bir azalma olacaktýr.
2. BÝLGÝSÝZLÝK
Yangýna karþý hangi önlemlerin nasýl
alýnacaðýný bilmemek ve bu konuda yeterli eðitimden geçmemek
yangýnýn önemli nedenlerindendir. Elektrikli aletlerin doðru
kullanýmýný bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlýþ
yerleþtirmek, tavan arasýna ve çatýya kolay tutuþabilecek
eþyalar koymak yangýný davet eder. Yangýnýn oluþumunu
önlemek ve oluþan bir yangýnýn söndürülmesini bilmek eðitim
ve bilgilenmeden geçer. Bu nedenle yangýný önlemeyi öðrenmek
kadar yangýný söndürmede ilk müdahaleleri de öðrenmek
gerekir.
3. ÝHMAL
Yangýn konusunda bilgi sahibi olmak
yeterli deðildir. Söndürülmeden atýlan bir kibrit veya
sigara izmariti, kapatmayý unuttuðumuz LPG tüp (evlerde
kullanýlan tüp gaz), ateþi söndürülmemiþ ocak, fiþi prizde
unutulmuþ ütü gibi ihmaller büyük yangýnlara yol açabilir.
4. KAZALAR
Ýstem dýþý oluþan olaylardan bazýlarý da
(kalorifer kazanýnýn patlamasý, elektrik kontaðý gibi)
yangýna neden olmaktadýr. Ancak kendiliðinden geliþen bütün
olaylar, baþlangýçta yeterli önlemlerin alýnmasý sonucu
olabildiði gibi bilgisizliðin de rol oynadýðýný
görebiliyoruz. Temelde bunlar olmaksýzýn kazalarýn yol
açtýðý yangýnlar da olmaktadýr.
5. SABOTAJ
Yangýna karþý gerekli önlemler alýndýðý
halde; bazý insanlar çeþitli amaç ve kazanç uðruna kasýtlý
olarak kiþi ve topluma ait bina ve tesisleri yakarak can ve
mal kaybýna neden olabilir.
6. SIÇRAMA
Kontrol atýna alýnmýþ veya alýnmamýþ bir
yangýn ihmal veya bilgisizlik sonucu sýçrayarak, yayýlarak
veyahut parlayýp patlayarak daha büyük boyutlara ulaþmasý
mümkündür. Bu nedenle bu tür olaylara karþý dikkatli olmamýz
gerekmektedir.
7. DOÐA OLAYLARI
Rüzgarlý havalarda kuru dallarýn
birbirine sürtmesi yada yýldýrým düþmesi ve benzeri doða
olaylarý sonucunda yangýn çýkabilir. Korunma önlemlerinin
alýnmamasý
D. Yangýn
Söndürmede Kullanýlan Yöntemler:
I- Soðutarak Söndürme
Su ile soðutma : Soðutarak
söndürme prensipleri içinde en çok kullanýlanýdýr. Suyun
elveriþli fiziksel ve kimyasal özelliði yanýcý maddeyi boðma
(yanan cismin su içine atýlmasý sonucu oksijeni azaltma) ve
yanýcý maddeden ýsý alarak yangýnýn söndürülmesinde en büyük
etken olmaktadýr. Su yangýn yerine kütlesel olarak
gönderileceði gibi püskürtme lans larý ile de
gönderilebilir.
Yanýcý maddeyi daðýtma : Yanan
maddenin daðýtýlmasýyla yangýn nedeni olan yüksek ýsý
bölünür, bölünen ýsý düþer ve yangý yavaþ yavaþ söner.
Akaryakýt yangýnlarýnda bu tip söndürme yangýnýn yayýlmasýna
neden olacaðýndan uygulanmaz.
Kuvvetli üfleme : Yanan madde
üzerinde kuvvetli olarak üflenen hava alevin sönmesine ve
yanan maddenin ýsýsýnýn düþmesine neden olmaktadýr. Bu tip
(soðutarak) söndürme ilkesi ile baþlangýç yangýnlarýnda
baþarýya ulaþýlabilir. Büyümüþ veya belirli boyutlara gelmiþ
yangýnlarda üfleme yangýna daha fazla oksijen
saðlayacaðýndan yangýnýn büyümesine olur. nedenle tür
söndürmeler kullanýlmaz.
II- Havayý kesme
Örtme : Katý maddeler (kum,
toprak, halý, kilim vb) ve kimyasal bileþikler (köpük, klor,
azot vb) kullanýlarak yanan maddenin oksijen ile temasýnýn
kesilmesi ile yapýlan söndürmedir. Akaryakýt yangýnlarýna
örtü oluþturan kimyasal kullanýlmaktadýr.
Boðma : Yangýnýn oksijenle temasýnýn kesilmesi veya
azaltýlmasý amacýyla yapýlan iþlemdir. Özellikle kapalý
yerlerde oluþan yangýnlara uygulanýr.
Yanýcý maddenin ortadan kalkmasý : Yanma
koþullarýndan olan yanýcý maddenin ortadan kalkmasý sonucu
yangýnýn söndürülmesidir.
E.
Söndürücü Maddeler:
Su:
Ateþi söndüren maddeler arasýnda en önemlisi sudur. Su
özellikle A tipi yangýnlar için (katý) mükemmel bir
söndürücüdür.
Kum:
Yanýcý maddelerin oksijenle iliþkisinin kesilerek
söndürülmesinde kullanýlýr. Kullanma anýnda kumun yanýcý
maddeyi tamamen örtmesi saðlanmalýdýr.
Karbondioksit gazý (CO2):
Yanan maddenin üzerini kaplayan karbondioksit gazý yanýcý
maddeyi oksijensiz býrakarak yangýnýn söndürülmesi olayýdýr.
Genellikle çelik tüplerde basýnç altýnda sývý halde tutulur.
Bu gazla açýk alanlarda ve hava akýmýnýn olduðu yerlerde
yangýnýn söndürülmesi oldukça zordur. Kuru kimyevi toz:
Yangýn söndürmede kullanýlan etkin maddelerden birisi de
kuru kimyasal tozdur. Kimyasal tozlarýn, cinslerine göre
A.B.C. sýnýfý yangýnlar etkin bir þekilde
söndürülebilmektedir. Aþýrý sýcaklýktan (tahta, kumaþ, araba
lastiði gibi maddelerde) oluþan yangýnlar, sývýlarýn (benzin
ve türevleri) tutuþmasýndan çýkan yangýnlarý ve yanýcý
gazlarýn (havagazý-doðalgaz vb.) basýnç altýnda çýkmasýndan
oluþan yangýnlarýn söndürülmesinde kullanýlmaktadýr. Köpük:
Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da
hava ile temasý keser ve ayrýca soðutma özelliðinin
bulunmasý nedeniyle de yangýn söndürücü olarak kullanýlýr.
F. Yangýn
Önlemleri:
Kurum, kuruluþ ve iþ yerlerinde yangýný
önleyici tedbirler iki kýsýmda ele alýnýr.
I.
Yapýsal bakýmdan yangýndan korunma:
-
Yapýlarda yanmaz veya yanmasý güç
yapý malzemelerinin kullanýlmasý,
-
Yangýnýn yayýlmasýný önlemek
amacýyla, yangýn bölümleri oluþturma,
-
Dumanlarýn yayýlmasýný önlemek için
duvardan sýzmalarý önleme,
-
Yangýna yüksek derecede dayanýklý
yapý seçimi,
-
Yangýnýn etkilerinden korunmuþ kýsa
kaçýþ yollarýnýn saðlanmasý,
-
Ateþleyici ve yanýcý malzeme
kaynaklarýnýn ayrýlmasý,
-
Her an çalýþabilecek durumda faal
yangý söndürme cihazlarý bulundurulmalýdýr.
II.
Organizasyon bakýmýndan yangýndan korunma:
-
Ýyi bir bina idaresi,
-
Gerekli yasaklarýn konulmasý,
-
Sabit tesisatýn sýk sýk kontrolden
geçirilmesi,
-
Yangýnla savaþ tatbikatýn yapýlmasý,
-
Acil ýþýklandýrma sisteminin
kurulmasý,
-
Gereksiz yangýn yükünün kaldýrýlmasý,
-
Korunma sistemi ve planýnýn düzenli
kontrolünün yapýlmasý,
-
Düzenli bir þekilde alan
tatbikatlarýnýn yapýlmasý.
G.
EV VE ÝÞ YERLERÝNDE ALINACAK ÖNLEMLER
-
Çatlak, hatalý inþa edilmiþ veya
dolmuþ bacalar yangýn nedeni olabilir. Bacalar devamlý
temizlenmelidir,
-
Tavan arasý ve bodrumlar temiz
tutulmalýdýr,
-
Yanýcý maddeler evinizin veya iþ
yerinizin uygun bir yerinde saklanmalýdýr,
-
Soba, kalorifer ve mutfak
ocaklarýndan çýkabilecek yangýnlara dikkat edilmelidir,
-
Çocuklarýn ateþle oynamalarýna engel
olunmalýdýr,
-
Sigara içilmemesi gereken yerlerde bu
kurala uyulmalýdýr,
-
Kaynak ve kesme iþlemlerinde çok
dikkatli olunmalýdýr,
-
Elektrik donanýmýna ehliyetsiz
kiþiler el sürmemelidir,
-
LPG tüplerinin bulunduðu mutfak ve
banyolar sürekli havalandýrýlmalýdýr,
-
Yangýna karþý korunmak ucuzdur.
Evinizde ve iþ yerinizde yangýna karþý önlemler almak
sanýldýðý kadar pahalý deðil, tam tersine ucuzdur.
Üstelik yangýna karþý korunma cihaz ve donanýmlarý
yüksek nitelikte ve saðlam olarak üretildikleri için
uzun ömürlüdür ve yýllarca hizmet verebilirler.
H. YANGIN KAPINIZI
ÇALARSA
1.
Telaþlanmayýnýz,
2.
Bulunduðunuz yerde yangýn ihbar düðmesi varsa ona
basýnýz,
3.
Ýtfaiyeye telefon ediniz,
4.
Yangýn adresini en kýsa ve doðru þekilde bildiriniz,
5.
Mümkünse yangýnýn cinsini (Bina, benzin, araç vb)
bildiriniz,
6.
Yangýný çevrenizdekilere duyurunuz,
7.
Ýtfaiye gelinceye kadar yangýný söndürmek için elde
mevcut imkanlardan yararlanýnýz,
8.
Yangýnýn yayýlmasýný önlemek için kapý ve pencereleri
kapatýnýz,
9.
Bunlarý yaparken kendinizi ve baþkalarýný tehlikeye
atmayýnýz,
10.
Görevlilerden baþkasýnýn yangýn sahasýna girmesine mani
olunuz.
