Kaçan balýk büyük olur.
Çok önemsiz, çok küçük de olsa, her nedense elden kaçýrýlan fýrsat ah vah edilerek gözde büyütülür.

Kaçanýn anasý aðlamamýþ.
Karþý koyamayacaðý bir tehlikeden ve saldýrýdan kaçan kiþi kazançlý çýkar. Ayrýca yakýnlarýnýn üzülmesine yol açacak bir olaya da fýrsat vermemiþ olur.

Kalaylý bakýr küflenmez.
Saf, temiz, dürüst ve namuslu kimseye kimse kara çalamaz; onun þahsiyetine kimse leke süremez.

Kalýp kýyafetle adam, adam olmaz.
Ne kadar güçlü, gösteriþli, saðlýklý bir vücuda sahip olursa olsun; bu vücudu ne kadar iyi, güzel ve çekici giyim, kuþamla donatýrsa donatsýn, bütün bunlar kiþiyi deðerli kýlmaz. Kiþiyi deðerli kýlan güzel ahlâký, becerisi, üretkenliði, bilgisi ve çalýþkanlýðýdýr.

Kalp kalbe karþýdýr.
Sevgi karþýlýklýdýr. Birinin hissettiðini diðeri de hisseder, birinin düþündüðünü diðeri de düþünür. Zevk, alýþkanlýk, arzu ve isteklerde de birlik mevcuttur.

Kanaat gibi devlet olmaz.
Elindekinden hoþnut olan, onu yeter bulan, fazlasýný istemeyen, ihtiras beslemeyen kiþi kolay doyuma ulaþýr ve mutlu olur. Bundan ötürü de kolay kolay yokluk çekmez, sýkýntýya düþmez.

Kanatsýz kuþ uçmaz (olmaz).
Gerekli þartlarý saðlanmayan, araç ve gereci temin edilmeyen, kimi dayanaklardan yoksun býrakýlan iþ ya da insandan baþarý beklenemez.

Kaný kanla yumazlar, kaný su ile yurlar.
Bir kötülük, kötülük yapýlarak düzeltilemez; hatta böyle bir karþýlýkta bulunmak iþi daha da vahim hâle sokar, içinden çýkýlmaz yapar. Kötülük ancak iyilik yapýlarak ortadan kaldýrýlabilir.

Kara haber tez duyulur.
Ölüm veya felâket haberi, kötü haber çabuk duyulur; aðýzdan aðýza geçerek hýzla yayýlýr.

Karaya sabun, deliye öðüt neylesin.
Esasý, özü bozuk olan þeyi düzeltmek hemen hemen imkânsýzdýr. Ýnsanlar için de durum aynýdýr. Kimi akýlsýz, anlayýþsýz, yoldan çýkmýþ kimseleri de doðru yola getirmek mümkün deðildir.

Kardeþ kardeþi atmýþ, yar baþýnda tutmuþ.
Kardeþler ne kadar geçimsiz, anlaþmaz, kavgalý, dargýn olurlarsa olsunlar yine de kötü bir durumda birbirlerine yardým ederler. Çünkü onlarý birbirine baðlayan bir kan baðý vardýr ortada.

Kardeþ kardeþi býçaklamýþ, dönmüþ yine kucaklamýþ.
Bk. “Kardeþ, kardeþi atmýþ, yar baþýnda tutmuþ.”

Karga, kekliði taklit edeyim demiþ; kendi yürüyüþünü þaþýrmýþ.
Ýnsanlar yetiþtikleri çevrenin eðitimini alýrlar. Bu bakýmdan görgüleri, beceri ve bilgileri, davranýþlarý, yol ve yöntemleri birbirinden farklýdýr. Buna raðmen kimi kiþiler özenti hastalýðýna yakalanýrlar ve onu bunu taklit etmeye baþlarlar. Ancak bunu beceremezler, bunu beceremedikleri gibi tabiî davranýþlarýný da yitirir, gülünç duruma düþerler.

Karga yavrusuna bakmýþ, “benim ak-pak evlâdým” demiþ.
Yaptýðý iþ ne kadar kusurlu, çocuðu ne kadar çirkin olursa olsun, kiþiye bunlar iyi ve güzel görünür. Baþkalarýnýn bu konuda ne diyeceði o kadar önemli deðildir.

Kartala bir ok deðmiþ, o da kendi yeleðinden.
Kiþi, hayatta karþýlaþacaðý en büyük kötülüðü çoklukla en yakýnlarýndan görür.

Kâr, zararýn kardeþidir (ortaðýdýr).
Ticarette sadece kâr etmek düþünülemez, zarar da edilebilir. Ticarete atýlan kimse bunu göze almalý, alýþ veriþe öyle girmelidir.

Katýra “baban kim?” demiþler, “dayým attýr” demiþ.
Kiþi kusurlu yanýnýn açýða çýkmasýný istemez, bunu gizlemeye çalýþýr. Sadece iyi yanýyla görünmeye ve övünmeye gayret eder.

Kaynayan kazan kapak tutmaz.
Ýçin için geliþen olaylar veya duygular bir yerde patlak verir, önüne geçilemez, kolay kolay yatýþtýrýlamaz.

Kaza geliyorum demez.
Can veya mal kaybýna sebep olan kötü olayýn ne zaman olacaðýný kestirmek mümkün deðildir. Bu bakýmdan önceden kimi tedbir alýnmalý, ansýzýn ortaya çýkacak kazaya karþý hazýrlýk yapýlmalýdýr.

Kazanmayanýn kazaný kaynamaz.
Yiyip içmek, geçimini temin etmek isteyen insan çalýþýp kazanç saðlamak zorundadýr. Kazancý olmayan insanýn geçinmesi mümkün deðildir.

Kaz gelen yerden tavuk esirgenmez.
Büyük çýkarlar beklenen yer için küçük fedakârlýklar yapýlmalý, kimi sýkýntýlara girilmeli ve bundan kaçýnýlmamalýdýr.

Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu.
Sen baþkasýna kötülük yaparsan, o da sana kötülük yapacaktýr. Her þeyin bir karþýlýðý vardýr. Unutma ki, her ne edersen onun karþýlýðýný alýrsýn.

Keçi can derdinde, kasap yað derdinde.
Kötü bir duruma düþmüþ, büyük zarara uðramýþ kimi kimseler acý içinde kývranýrken, kimileri de küçük yararlarýný düþünürler ve hiç umursamadan bu durumdan istifade etmeye çalýþýrlar.

Keçi nereye çýkarsa oðlaðý da oraya çýkar.
Küçükler daima büyüklerini taklit ederler, örnek alýrlar. Anne_baba ne yaparsa çocuk da onu yapar; hangi yola giderse çocuk da o yola gider.

Keçiyi yardan uçuran bir tutam ottur.
Açgözlü, gözü doymaz, hýrslý insanlar küçük bir çýkar için bütün varlýðýný tehlikeye atar.

Kedinin boynuna ciðer asýlmaz.
Kendisine güvenilmeyecek birine bir þey býrakmak, emanet etmek doðru deðildir. Yoksa o þey ya zarar görür, ya da yok olur.

Kedi uzanamadýðý (yetiþemediði) ciðere pis (murdar) der.
Kimileri, çok istedikleri hâlde elde edemedikleri þeyi hor göstermeye kalkýþýrlar; beðenmiyor görünürler. Böyle davranmakla asýl yapmak istedikleri þey, kendi çaresizliklerinin ortaya koyduðu açýðý kapatmaya çalýþmaktýr.

Kele, köseden yardým gelmez.
Yardýma muhtaç olan kiþi, ihtiyaç duyduðu þey konusunda kendi dururken baþkasýna yardým edemez. Kendi derdine çare bulamamýþ, kendi iþini halledememiþ ki, baþkasýna nasýl yardým etsin?

Kelin ilâcý olsa baþýna sürer.
Bk. “Kele, köseden yardým gelmez.”

Kel ölür sýrma saçlý olur, kör ölür badem gözlü olur.
Önce deðersiz bulunan, beðenilmeyen bir kimse, küçük bir þey veya bir fýrsat elimizden çýkýp yok olunca birden kýymet kazanýr; çok önemli ve iyi gibi görülür.

Kem göz, kalp akçe sahibinindir.
Kötü sözü kimse kabul etmediði gibi, sahte parayý da kimse kabul etmez. Kötü söz söyleyenin, geçmeyen para da onu kullananýndýr.

Kendi düþen aðlamaz.
Girdiði bir iþte kendi zararýna kendi sebep olan bir kimsenin yakýnmaya hakký yoktur. Çünkü bildiðini okumuþ, istediði gibi davranmýþ, kimseyi dinlememiþtir. O hâlde kötü sonuca da katlanmalýdýr.

Kesilen baþ yerine konmaz.
Bir iþ yapýldýktan sonra eski durumuna getirilemez. Bu bakýmdan bir iþe giriþmeden, bir davranýþta bulunmadan önce, iþin nasýl sonuçlanýp sonuçlanmayacaðýný iyi hesapla; piþman olup olmayacaðýný iyi düþün taþýn ve ondan sonra harekete geçip geçmeme konusunda karar ver.

Keskin sirke küpüne (kabýna) zarar verir.
Öfkeli, sert, sinirli kimsenin zararý kendisinedir. Kendini yýprattýðý, saðlýðýna zarar verdiði, toplum içinde saygýnlýðýný yitirdiði gibi iþlerini de bozup alt üst eder.

Kýlavuzu karga olanýn burnu boktan kurtulmaz.
Kiþi öncelikle kime danýþacaðýný, kimin peþinden gideceðini iyi bilmelidir. Çünkü seçtiði kiþi kötü, iþe yaramaz biri olabilir ve onun baþýný belâya sokabilir.

Kýlýç kýnýný kesmez.
Ne kadar sert ve öfkeli olursa olsun hiçbir kiþi yanýndakilere, yakýnlarýna zarar vermez.

Kýr atýn yanýnda duran ya huyundan ya suyundan.
Kiþi, kiminle arkadaþlýk ederse, ondan etkilenir; onun alýþkanlýklarýna, düþüncelerine eðilim duyar; huyunu, gidiþini kapar.

Kýrkýndan sonra azaný teneþir paklar.
Yaþlandýktan sonra yaþýna uymayan davranýþlarda bulunan, ahlâksýz bir yola sapan, kötü iþlere bulaþan insanlarý doðru yola getirmek çok zordur. Bu gibi kimselerin sonu da iyi deðildir.

Kýrk yýllýk Kâni, olur mu Yani.
Ýyi alýþkanlýklar edinmiþ ve bunu uzun yýllar sürdürmüþ kiþi, kolay kolay bu yapýsýndan vazgeçip de kötülük edemez.

Kýsmetinde ne varsa kaþýðýna o çýkar.
Kiþi ne kadar çalýþýrsa çalýþsýn, çabalarsa çabalasýn alýn yazýsýndaki þeye ulaþýr. Yüce Allah, ona ne nasip etmiþse ancak ona kavuþur; bu az da olur, çok da.

Kýzý gönlüne (keyfine) býrakýrsan ya davulcuya varýr, ya zurnacýya.
Evlenme çaðýndaki kýzý büyükleri uyarmazlarsa uygun olmayan birisiyle evlenir. Çünkü yaþý gereði hem tecrübesiz, hem de eðlenceye düþkün olur ve ileriyi göremez. Bu bakýmdan anne baba tarafýndan denetlenmeli, uyarýlmalýdýr.

Kýzýný dövmeyen, dizini döver.
Kýzýný, çocuðunu daha küçük yaþta eðitme yoluna gitmeyen, terbiye kurallarýný öðretmeyen, gerekirse dövmeyen ileride çok piþman olur; ancak iþ iþten geçmiþtir.

Kimi köprü bulamaz geçmeye, kimi su bulamaz içmeye.
Hayat sýkýntýlarla, çeliþkilerle doludur. Buna bir de insanlarýn nasipleri arasýndaki tutarsýzlýklar eklenince hayat daha da çekilmez olur. Kimileri bolca bulurken, kimileri hiç bulamaz. Bu da toplumu kargaþaya sürükler. Gerekli olan þey dengeyi saðlamaktýr.

Kiminin parasý, kiminin duasý.
Öyle iþler vardýr ki, kiminden para, kiminden de dua alýnarak yürütülür. Bu dünyada para kadar dua da önemlidir. Caný gönülden yapýlan duanýn önemi büyüktür.

Kimse ayraným (yoðurdum) ekþi demez.
Herkes sattýðý malý; kendi iþini, tutumunu ve davranýþýný över. Kendine yönelik eleþtiriler yapýlsa da aldýrmaz, kusur kabul etmez, o methe devam eder.

Kimseden kimseye hayýr yok (gelmez).
Ýnsan, yapacaðý iþte baþkasýnýn yardýmýna güvenirse, hayal kýrýklýðýna uðrar. Bu bakýmdan bir iþe girerken kendine dayanmalý, kendi gücüne güvenmelidir.

Kimsenin âhý kimsede kalmaz.
Güçlü bir kimsenin dine, yasaya veya vicdana aykýrý olarak baþkasýný uðrattýðý kötü durum, kýyým, acýmasýzlýk, haksýzlýk ve cefa asla karþýlýksýz kalmaz. Zalimler, er veya geç zulme uðrayanlarýn âhýný, bedduasýný alýrlar ve periþan olurlar.

Koça boynuzu yük deðil.
1. Kiþiye kendisinin ve yakýnlarýnýn iþini görmek aðýr gelmez.
2. Kiþi, kendini savunacak araç-gerecini, güvenlik sistemlerini taþýmaktan ve kullanmaktan geri durmaz, bunlar ona yük deðildir.

Komþu komþunun külüne muhtaçtýr.
Hayat þartlarý insanlarý bir arada yaþamaya zorunlu kýlmýþtýr. Bir arada yaþama sosyal hayatý, sosyal hayat da karþýlýklý olarak yardýmlaþmayý beraberinde getirmiþtir. Dolayýsýyla insan her meselesini tek baþýna halledemez olmuþ, yakýnýndakine baþvurmak zorunda kalmýþtýr. Bu bakýmdan komþular birbirlerine en küçük þey için bile muhtaçtýrlar. Çünkü en önemsiz þeyin yokluðu, büyük bir iþin aksamasýna yol açabilir.

Komþunun tavuðu komþuya kaz görünür.
Baþka bir kimsenin malý, kiþiye olduðundan daha deðerli görünür. Çünkü insan nefsi doymak bilmez, baþkasýnýn elindekine imrenir. Hele insanlar birbirlerini çekemiyorlarsa birinin elindeki mal, diðerini sürekli rahatsýz eder.

Kork Allah`tan korkmayandan.
Allah korkusu, öte dünyaya inanan insanlarý pek çok kötülükten uzak tutar. Çünkü yaptýðý kötülüklerin cezasýz kalmayacaðýný bilir ve kolay kolay kötülük yapamaz. Ama insan yüreðinden Allah korkusunu söküp attý mý, þeytanla baþ baþa kaldý demektir. Artýk onun düþünemeyeceði kötülük yoktur, her türlü fenalýðý eline fýrsat geçti mi kolaylýkla yapar. Bu bakýmdan böylelerinden çekinmek, uzak durmak, kendini korumak gereklidir.

Korku daðlarý bekletir.
1. Korku varlýðýný her yerde duyurur. Yapacaðý iþe karþý verilecek cezadan korkan kimse o iþi yapmaktan çekinir.
2. Cezadan veya zulümden kaçan daðlara kaçar, gizlenir, zor da olsa orada yaþamaya çalýþýr.

Korkulu rüya (düþ) görmektense uyanýk yatmak yeðdir (hayýrlýdýr).
Tehlikeli bir iþe giriþmektense o iþin saðlayacaðý kazançtan vazgeçmek daha iyidir. Çünkü sonu pek iyi görülmeyen, her gün ha battým ha batacaðým korkusu veren iþten insana pek hayýr gelmez.

Korkunun ecele faydasý yoktur.
Kiþi korkmakla kendisine gelecek bir kötülüðü önleyemez. Bu sebeple korkuyu sürdürmek yerine gelecek tehlikelere karþý önlem alma yoluna gitmek gereklidir. Çünkü gelecek olan gelecek, olacak olan olacaktýr. Üzüntü, korku ise bunu önleyemeyecektir.

Koyunun bulunmadýðý yerde keçiye Abdurrahman Çelebi derler.
Ýstenilen nitelikteki þey bulunamayýnca onun daha düþük nitelikte olanýna da razý olunur. Çünkü bir ihtiyaca, kalitesi düþük de olsa cevap verecektir.

Köpeðe gem vurma kendisini at sanýr.
Hiçbir deðeri olmadýðý hâlde kendisine deðer verilen, lâyýk olmadýðý hâlde bir makama getirilen kiþi, kendisini gerçekten kýymetli sanýp buna da inanmaya baþlar.

Köpek ekmek veren kapýyý tanýr.
Þurasý unutulmamalýdýr ki, köpek bile kendisini besleyen yeri bilir; o yerin insanýna karþý bunu iyi davranýþlarýyla belli eder. O hâlde insan bunu görmeli ve bunun çok ötesinde olmalýdýr. Kendisine iyilik eden, yardýmcý olan kimselere karþý gerekli saygýyý göstermeli, nankörlük etmemeli ve kendisine uzanan þefkatli elleri unutmamalýdýr.

Köpek sahibini ýsýrmaz.
Köpek bile kendisini besleyen, kendisini koruyan sahibine saygýlý davranýr. Peki, kiþi ne kadar kötü olursa olsun iyilik gördüðü, geçimini saðladýðý yere nasýl kötülük edecektir? O da nankörce davranýp zarar veremez.

Köpeksiz sürüye (köye) kurt dalar (iner).
Koruyucusuz kalan yere veya ülkeye düþman girer, saldýrýr, ne var ne yok hepsini talan eder. Eðer elinizdeki yeri ya da ülkeyi iyi koruyup gözetirseniz, düþman sizden uzak durur ve kötü sonlarla karþýlaþmazsýnýz.

Köprüyü geçinceye kadar ayýya dayý derler.
Kiþi iþini gördürünceye kadar yardým beklediði kimseye dil döker, onu över, ne kadar kötü de olsa onu göklere çýkarýr. Ancak iþini gördürdükten sonra bu tavrý birdenbire deðiþir. Karþýsýndaki kimse, sanki o övdüðü kimse deðildir. Kuþkusuz bu tavýr iki yüzlü kimselerin tavrýdýr ki namuslu insanlar bundan uzaktýrlar.

Körler memleketinde þaþýlar padiþah olur.
Bilgisiz, anlayýþsýz, beceriksiz insanlarýn bulunduðu bir yerde, çok az bilgi, anlayýþ ve becerisi bulunan kiþiler baþa geçip yönetimi ele alýrlar.

Körle yatan þaþý kalkar (Ýtle yatan bitle kalkar).
Deðersiz, kötü, ahlâksýz kiþilerle iliþki kurup arkadaþlýk yapanlar ister istemez onlardan etkilenir ve kötü huylar kaparlar. Çünkü insaný en çok etkileyen yakýnýnda bulunduðu insanlardýr.

Kötü komþu insaný (adamý) hacet sahibi eder.
Ýnsanlar en çok birbirlerine yakýn olan insanlarla yardýmlaþýrlar. Ýnsanýn yardýmlaþacaðý insanlardan biri de komþusudur. Eðer komþu kötü huylu biri ise, kendisinden emanet olarak istenen bir þeyi vermez. Emanet isteyen de geri çevrildiði için ihtiyaç duyduðu þeyi satýn almak zorunda kalýr. Böylelikle o kötü komþu, insaný bir alet-eþya sahibi yapmýþ olur.

Kötülük her kiþinin kârý, iyilik er kiþinin kârý.
Bk. “Ýyiliðe iyilik her kiþinin kârý...”

Kötü söyleme eþine, aðu katar-aþýna.
Yakýn iliþkide bulunduðun kimselere (aile fertleri, komþu, arkadaþ, mesai arkadaþlarý vs.) iyi davran, onlarý incitip kýrma. Eðer böyle yaparsan onlar da senin hakkýnda hiç iyi düþünmezler, sana daha büyük kötülük yapma yoluna giderler.

Kul azmayýnca Hak yazmaz.
Kiþinin baþýna gelen felâketler hep onun azgýnlýðý, sapkýnlýðý yüzündendir. Çünkü Yüce Allah hiçbir kuluna zulüm yapmaz. Doðru yolda giden toplumlar selâmete ermiþler, sapanlar ise felâketlerle karþý karþýya kalmýþlardýr.

Kul hatasýz (kusursuz) olmaz.
Bk. “Hatasýz kul olmaz.”

Kul sýkýþmayýnca Hýzýr yetiþmez.
Sýkýntýda olan, dara düþen ve kendisine inanan insanlarý Yüce Allah darda koymaz. Onlara en sýkýþýk anlarýnda yardým eder, yeter ki o kullar kötü yola sapmadan sabrederek yollarýna devam etsinler.

Kurda, “Neden boynun (ensen) kalýn?” demiþler; “Ýþimi kendim görürüm de ondan” demiþ.
Kendi iþini kendisi gören, baþkasýna býrakýp yaptýrmayan kiþinin içi rahattýr; çünkü iþin bütün yükü ve sorumluluðu ona aittir. Dolayýsýyla hiç kaygýlanýp üzülmez de, keyfine bakar.

Kurt dumanlý havayý sever.
Kötü niyetli kimseler ortalýktaki karýþýklýklardan yararlanma yoluna giderler. Çünkü o anda dikkatler daðýlmýþtýr, kimin ne yaptýðý belli deðildir. Dolayýsýyla kendilerine engel olacak kimselerin bulunmadýðý bu ortamý sever ve bu ortamýn oluþmasýný istekle beklerler.

Kurt kocayýnca köpeklere maskara olur.
Güçlü, kuvvetli bir kurt ile köpekler kolay kolay baþa çýkamazlar, ondan çekinip korkarlar. Bunun gibi her bakýmdan güçlü, kuvvetli iken herkesi korkutan, tedirgin eden, yýldýran kiþi, bu gücünü-kuvvetini kaybettikten sonra onun bunun, aþaðýlýk kimselerin eðlencesi ve oyuncaðý hâline gelir.

Kurt tüyünü (köyünü) deðiþtirir, huyunu deðiþtirmez.
Kötü, zalim kimseler kýlýk-kýyafetlerini, oturduklarý ev ve yerlerini deðiþtirseler de huylarýný deðiþtirmezler; onlarýn bu kötü yapýlarý devam edip gider.

Kuru lâf karýn doyurmaz.
Anlamsýz, yersiz, boþ sözlerle bir iþ yapýlamaz. Bir iþten olumlu sonuç alýnmak isteniyorsa, o konuda eylemde bulunmak, yararý dokunan davranýþlar göstermek gereklidir.

Kurunun yanýnda yaþ da yanar.
Bir düzeni kurmak, huzuru saðlamak için giriþilen bir eylem sýrasýnda suç iþlemiþ kötülerin yaný sýra, suçsuzlarýn da cezalandýrýldýðý ve zarara uðratýldýðý görülür.

Kusursuz dost arayan dostsuz kalýr.
Eksiksiz, noksansýz kiþi olmaz, hiç kimse mükemmel deðildir. Bu sebeple kusursuz dost aramak boþunadýr. Arayan da dostsuz kalýr. Dost bulmak istiyorsak, insanlarý kusurlarý ile kabullenip sevmeliyiz.

Kuzguna yavrusu güzel (anka) görünür.
Bak. “Karga yavrusuna bakmýþ...”

Küçük suda büyük balýk olmaz.
1. Yetenekli, büyük kiþiler küçük çevrelerde yetiþse bile barýnýp kalamaz. Bu kiþiler kendilerini besleyecek, barýndýracak ve olgunlaþtýracak daha büyük çevrelere, kültür ortamlarýna ihtiyaç duyarlar. 2. Küçük kazançlar, küçük ortamlarda; büyük kazançlar da büyük ortamlarda elde edilir. Sýnýrlý, küçük bir ortamda yapýlan iþten bol kazanç saðlanamaz.

Kürkçünün kürkü olmaz, börkçünün börkü.
Baþkalarýnýn ihtiyaçlarýný karþýlayan bir meslek dalýnda çalýþýp çabalayan kiþi, kendi ihtiyaçlarýný ha bugün, ha yarýn diyerek ihmal eder ve savsaklar.